पशु ,पक्षी और मृग आदि सभी प्राणि समझदार होते हैं।
केचिद्विवा तथा रात्रौ प्रनिन्स्तुल्यद्रुष्टयः। .
ज्ञानिनो मनुजाः सत्यं किं तु ते न हि केवलम्। । .
यतो हि ज्ञानिनः सर्वे पशुपक्षिमृगादयः। .
ज्ञानं च तन्मनुष्याणां यत्तेषां मृगपक्षिणां। ।
मनुष्याणां च यत्तेषां तुल्यमन्यत्तथोभयोः। ।
कुछ प्राणि दिन में नहीं देखते दुसरे रात में नहीं देखते तथा कुछ ऍसे प्राणि हैं जो दिन और रात में बराबर देखते हैं। यह तो ठीक हैं मनुष्य समझदार होते हैं ; किंतु केवल वे ही नहीं होते। पशु ,पक्षी और मृग आदि सभी प्राणि समझदार होते हैं। मनुष्योंके समझ भी वैसी ही होती हैं , जैसी उन मृग और पक्षी आदि की होते हैं. तथा जैसी मनुष्यों की होती हैं ,वैसी मृग-पक्षी आदि की होती हैं।
देवी भागवत अध्यायम -१ (४८ ,४९ ,५० )
കേചിദ്ദിവാ തഥാ രാത്റൗ പ്റാണിന സ്തുലൃദൃഷ്ടയ:
ജ്ഞാനിനോ മനുജാ: സത്യം കിം തു തേന ഹി കേവലം
യതോ ഹി ഞാനിന: സർവേ പശുപക്ഷിമൃഗാദയ:
ജ്ഞാനം ച തന്മനുഷ്യാണാം യത്തേഷാം മൃഗപക്ഷിണാം
മനുഷ്യാണാം ച യത്തേഷാം തുല്യമന്യത്തഥോഽഭയോ:
ചില പ്റാണികൽക്ക് പകൽ കാഴ്ചയില്ല ,മറ്റു ചിലതിന് രാത്റിക്കാഴച്ചയും ഇല്ല പിന്നെ മറ്റു ചിലതിന് രാ -പകൽ കാഴ്ച്ച ഒരുപോലെയുമാണ് . മനുഷ്യൻ ജ്ഞാനിയാണ് എന്നതിന് തർക്കമൊന്നുമില്ല , പക്ഷെ ഇക്കാര്യത്തിൽ പശുപക്ഷിമൃഗാദികളും മനുഷ്യനെപ്പോലെ തന്നെ ജ്ഞാനികളാണ് . മനുഷ്യന്റെ അറിവിന് തുല്യം തന്നെ അറിവും , ജ്ഞാനവും പശുപക്ഷിമൃഗങ്ങൽക്കുമുണ്ട് . മറ്റൊരർത്ഥത്തിൽ പറഞ്ഞാൽ , ഇക്കാര്യത്തിൽ മനുഷ്യനും , പശുപക്ഷിമൃഗാദികളും തുല്യരാണ് .
ദേവീ ഭാഗവതം അദ്ധ്യായം ഒന്ന് -48 ,49 .
ज्ञानिनो मनुजाः सत्यं किं तु ते न हि केवलम्। । .
यतो हि ज्ञानिनः सर्वे पशुपक्षिमृगादयः। .
ज्ञानं च तन्मनुष्याणां यत्तेषां मृगपक्षिणां। ।
मनुष्याणां च यत्तेषां तुल्यमन्यत्तथोभयोः। ।
कुछ प्राणि दिन में नहीं देखते दुसरे रात में नहीं देखते तथा कुछ ऍसे प्राणि हैं जो दिन और रात में बराबर देखते हैं। यह तो ठीक हैं मनुष्य समझदार होते हैं ; किंतु केवल वे ही नहीं होते। पशु ,पक्षी और मृग आदि सभी प्राणि समझदार होते हैं। मनुष्योंके समझ भी वैसी ही होती हैं , जैसी उन मृग और पक्षी आदि की होते हैं. तथा जैसी मनुष्यों की होती हैं ,वैसी मृग-पक्षी आदि की होती हैं।
देवी भागवत अध्यायम -१ (४८ ,४९ ,५० )
കേചിദ്ദിവാ തഥാ രാത്റൗ പ്റാണിന സ്തുലൃദൃഷ്ടയ:
ജ്ഞാനിനോ മനുജാ: സത്യം കിം തു തേന ഹി കേവലം
യതോ ഹി ഞാനിന: സർവേ പശുപക്ഷിമൃഗാദയ:
ജ്ഞാനം ച തന്മനുഷ്യാണാം യത്തേഷാം മൃഗപക്ഷിണാം
മനുഷ്യാണാം ച യത്തേഷാം തുല്യമന്യത്തഥോഽഭയോ:
ചില പ്റാണികൽക്ക് പകൽ കാഴ്ചയില്ല ,മറ്റു ചിലതിന് രാത്റിക്കാഴച്ചയും ഇല്ല പിന്നെ മറ്റു ചിലതിന് രാ -പകൽ കാഴ്ച്ച ഒരുപോലെയുമാണ് . മനുഷ്യൻ ജ്ഞാനിയാണ് എന്നതിന് തർക്കമൊന്നുമില്ല , പക്ഷെ ഇക്കാര്യത്തിൽ പശുപക്ഷിമൃഗാദികളും മനുഷ്യനെപ്പോലെ തന്നെ ജ്ഞാനികളാണ് . മനുഷ്യന്റെ അറിവിന് തുല്യം തന്നെ അറിവും , ജ്ഞാനവും പശുപക്ഷിമൃഗങ്ങൽക്കുമുണ്ട് . മറ്റൊരർത്ഥത്തിൽ പറഞ്ഞാൽ , ഇക്കാര്യത്തിൽ മനുഷ്യനും , പശുപക്ഷിമൃഗാദികളും തുല്യരാണ് .
ദേവീ ഭാഗവതം അദ്ധ്യായം ഒന്ന് -48 ,49 .
